Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Ortadoğuya Açılan Kapı
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası ve Güneydoğu Tekstil Sanayi ve İş İnsanları Derneği tarafından 11-22 Mayıs 2020 tarihleri arasında tekstil ve hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren 107 işletme ile yüzyüze görüşme yapılmıştır. Görüşme yapılan işletmelerin %26’sı OSB’de, %74’ü OSB dışında faaliyet göstermektedir. %55,5’inin faaliyet süresi 10 yıl altındadır. 75,5’i mikro ve küçük ölçekli, %17,2’si orta ölçeklidir. Araştırma kapsamında işletmelere pandemi döneminde üretimlerinin nasıl etkilendiği ve açıklanan istihdam ve finansal tedbirlerden ne düzeyde yararlandıkları sorulmuştur.
Araştırma sonuçlarına göre;
İşletmelerin %78,2’si pandemi sürecinden etkilenmiştir. İşletmeler üretim kapasitelerini düşürmüş, yarı zamanlı üretime geçmiş veya üretimlerini durdurmuşlardır. Bu dönemde farklı sürelerle üretimini durduran işletmelerin oranı %53,7’dir. İşletmelerin sadece %7,3 üretimini değişiklik yapmadan sürdürmüştür. %2,7’si üretimini arttırarak pandemi döneminde artan maske, tulum, bone ihtiyacını karşılamak için üretim yapmıştır.
Görüşme yapılan işletemlerin %79,1’i kiracı olup, kiracıların %69’u kiralarını ödeyememiştir.
Pandemi döneminde işletmelerin üretimlerini desteklemek için kısa çalışma ödeneği, borç erteleme ve banka kredi desteği açıklanmıştır.
Kısa çalışma ödeneğinden işletmelerin %23,40’ı yararlanmış, 5604 çalışanın %23,86’sı yararlanmıştır. Bu dönemde açıklanan kısa çalışma ödeneğine işletmelerin %38,2’si başvurmuştur. 107 firmada çalışan toplam 5.604 çalışanın %48,11’i için başvuru yapılmış (2.696 çalışan), başvuru yapılan çalışanların %49,59’u (1.337 çalışan) bu destekten yararlanmıştır.
Kısa çalışma ödeneğine başvuru yapıp destek alamayan işletmelerin %75,9’u 450 prim gün koşulunu sağlayamamıştır. Görüşme yapılan işletmelerin %55,5’inin faaliyet süresinin 10 yıl altında olması, ilimizde küçük ve mikro ölçekli işletmelerin yoğunluğu, tekstil ve hazır giyim sektöründe çalışan sirkülasyonun fazla olması ve bölgenin özgün sorunları düşünüldüğünde 450 prim gün koşulu Diyarbakır için dezavantaj yaratmıştır.
İşletmelerde bu dönemde 256 kişi ücretsiz izne, 1.096 kişi ücretli izne ayrılmıştır. Bu durum ildeki yüksek işsizlik oranlarının daha fazla artmasına neden olmuştur.
İşletmelerin %60,90’u bu dönemde kira, fatura, vergi, SGK, çalışan maaşı, banka kredi ve borçlarını ödeyememişlerdir. Pandemi öncesi finansa erişimde zorlanan il ve bölge işletmeleri bu dönemde daha ciddi finansal sorunlar karşı karşıya kalmışlardır.
İşletmelerin %64,6’inin hali hazırda bankalara kısa, orta ve uzun vadede kredi borçları bulunmaktadır. Açılan kredi desteklerine görüşme yapılan işletmelerin %50,9’u başvurmuştur. Başvuru yapmama nedenleri arasında mevcut kredi borçları ve sicilleri önemli bir paya sahiptir. Banka kredi başvurusu yapan işletmelerin de %62,50’si kredi alabilmiştir.
Genel olarak değerlendirildiğinde işletmelerin bu tedbirlerden yararlanma oranları düşüktür.
İşletmelerin;
- %76,60’ı kısa çalışma ödeneğinden,
- %92,0’si banka kredi/borç ertelemeden,
- %91,5’i SGK ve vergi borcu ötelemeden,
- %81’i banka kredi desteklerinden
yararlanamadı.
%73,6’sı pandemi döneminde açıklanan desteklerin yetersiz olduğunu belirtmiştir.
Saha çalışma raporunun tamamı için tıklayınız